Zygmunt Kowalczykiewicz

---

Życiorys

Zygmunt Kowalczykiewicz to postać o bogatym życiorysie, łączącym wiele ważnych wątków, związanych zarówno z historią jego rodziny, jak i osobistymi osiągnięciami. Urodził się i zmarł w Koninie, będąc synem Marka Kowalczykiewicza oraz Anny Kowalczykiewicz z domu Kolańskiej. W obliczu trudnych czasów, w październiku 1939 roku, jego rodzina została wysiedlona, przenosząc się do Gruszowa Wielkiego, skąd w 1940 roku powrócił z powrotem do rodzinnego Konina. Tam zamieszkał na Przydziałkach, gdzie spędził resztę II wojny światowej.

W 1945 roku rozpoczął edukację w drugiej klasie szkoły podstawowej. W 1950 roku ukończył Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego nr 1 im. St. Konarskiego w rodzinnym mieście. Choć zdał egzamin do gimnazjum, niestety jego pochodzenie, związane z działalnością gospodarczą rodziców, uniemożliwiło mu podjęcie nauki w nowej szkole. W rezultacie przez dwa lata uczęszczał do szkoły zawodowej, równocześnie samodzielnie przyswajając materiał do gimnazjum.

W okresie od 1957 do 1959 roku służył w jednostce pancernej w Opolu, gdzie uzyskał stopień starszego szeregowego. W 1966 roku ukończył Technikum Górnicze w Koninie, kształcąc się na technika mechanika w zakresie mechanizacji górnictwa odkrywkowego. Z wykształcenia Zygmunt Kowalczykiewicz był zarówno górnikiem mechanikiem, jak i magistrem historii, tytuł ten zdobył na UAM-ie w 1982 roku.

Pracownik Kopalni Węgla Brunatnego Konin w latach 1955–2002, rozpoczął swoją karierę na stanowisku maszynisty lokomotywy elektrycznej. Był również pionierem w organizowaniu górniczych sylwestrów i pełnił rolę przewodnika wycieczek po obiektach kopalni w trakcie obchodów 1000-lecia państwa polskiego. Pomysłodawca ceremoniału nadania stopnia górniczego oraz szpady, uznawanego w 1976 roku. Jako autor wielu wydawnictw popularnonaukowych, koncentrował się na górnictwie odkrywkowym węgla brunatnego, tworząc książki, artykuły oraz scenariusze filmów dokumentalnych dotyczących historii Kopalni Węgla Brunatnego Konin, a także publikacje związane z regionem Konina i Wielkopolską Wschodnią.

Jako popularyzator wiedzy historycznej, aktywnie działał również na łamach czasopism regionalnych i krajowych. Był współzałożycielem konińskiego klubu żeglarskiego w 1955 roku oraz współorganizatorem miejskich zespołów estradowych. Działał w takich instytucjach jak „Służba Polsce” oraz Zarząd Powiatowy Ligi Przyjaciół Żołnierza. Angażował się społecznie w Polskim Związku Żeglarskim, Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Górnictwa oraz Naczelnej Organizacji Technicznej.

Wiele razy nagradzany za zasługi zarówno w pracy zawodowej, jak i działalności społecznej, pełnił rolę kierownika artystycznego Powiatowego Zespołu Pieśni i Tańca „Służba Polsce”. Był także honorowym dawcą krwi oraz członkiem PZPR. Zajmował się także upamiętnianiem Żydów zgładzonych w Lesie Rudzickim oraz zainicjował umieszczenie tablicy upamiętniającej Żydów z obozu pracy w Czarkowie w 2002 roku. Dodatkowo, dzięki jego staraniom, wzniesiono pamiątkowy kamień z tablicą informacyjną o pierwszym polu wydobywczym na Glince. Tuż przed przejściem na emeryturę, w 2002 roku, starał się uratować budynki konińskiej brykietowni.

Twórczość

Wydawnictwa książkowe

Oto lista znaczących publikacji, które uzyskały uznanie w ramach badań nad Konińskim Okręgiem Przemysłowym:

• Monografia Konińskiego Okręgu Przemysłowego. Wydanie zbiorowe Katowice 1969,
• Zarys tradycji górniczych i dziejów Kopalni „Konin”. Konin 1983,
• Dwadzieścia pięć lat Odkrywki „Pątnów” 1962-1987. Konin 1987,
• Czterdziestolecie Koła Zakładowego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa 1953-1993. Konin 1993,
• Dzieje Kazimierza Biskupiego Część I. Wydanie zbiorowe. Gmina Kazimierz Biskupi – Gmina Kazimierz Biskupi Wydawnictwo „Apeks” ISBN 83-88349-03-01,
• Ziemia Konińska w Powstaniu Styczniowym 1863-1864. Praca zbiorowa wydana z okazji konferencji naukowej w 130. rocznicę Powstania Styczniowego,
• „Fizografia obszarów pogranicza zaborów między Prosną a Gopłem z okresu Powstania Styczniowego”.
• Przeszłość dźwiękiem zapisana, czyli o orkiestrze dętej Kopalni „Konin” 1954-1994. KWB „Konin” 1994,
• Zaczęło się w Brzeźnie. Dzieje Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” 1945-1995. KWB „Konin” Drukarnia Braci Wielińskich 1995,
• Odkrywka „Joźwin” 1971-1996. KWB „Konin” 1996,
• Nas przyjaźń tu wiodła. Zbiorek pieśni i piosenek. Konin 1996,
• Okruchy Kopalnianego czasu. Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin” w datach i faktach. KWB „Konin” Drukarnia Braci Wielińskich 1997,
• Brykietownia Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” 1946-1996. Konin 1996,
• Nadwarciańskie gawędy. Konin 1997,
• Księga wiślanego flisu. Praca zbiorowa pod red. Tadeusza Górskiego. Wydawnictwo „44” Gdynia 1997. Strony 60-61 „Szlakiem piastowskiej przeszłości”,
• Spadkobiercy staszicowskich szeregów. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Poznańsko – Koniński w latach 1958-1998. Konin 1998,
• Konińska szkatuła wspomnień. Urząd Miejski w Koninie Wydawnictwo „Apeks” ISBN 83-86139-91-9 2000,
• Konińskie świętowania. Urząd Miejski w Koninie Agencja Artystyczno – Reklamowa „Parada” ISBN 83912786-1-1 2001,
• Kalendarium konińskie. Wiek XX. Urząd Miejski w Koninie Agencja Artystyczno Reklamowa „Parada” 2002,
• Konińskie epizody. Konin 2004 Mass Media s.c. ISBN 83-88349-12-0,
• Osiem legend Konina. Konin 2005 Mass Media s.c.,
• Gadułki koninian. Konin 2012 Wydawnictwo Miejskiej Biblioteki Publicznej „SETIDAVA” ISBN 978-83-87582-47-0,
• Konińskie opowieści. Konin 2014.

Artykuły drukowane w periodykach

W obiegu prasowym pojawiły się również liczne artykuły, które podejmowały różnorodne tematy związane z regionem:

• Kronika Wielkopolski 3(78) „Koniński Węgiel Brunatny”,
• Kronika Wielkopolski 1(180) „Brykietownia w Koninie”, 1997,
• Kronika Wielkopolski 1(84) „Zielone barwy brunatnego górnictwa. Ochrona środowiska przyrodniczego w Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”, 1998,
• Kronika Wielkopolski 3(99) „Dawny cmentarz ewangelicki w Bilczewie”, 2001,
• Kronika Wielkopolski 1(105) „Budowa odkrywki węgla brunatnego”, 2003.

Scenariusze do filmów dokumentalnych

Kreatywność Zygmunta Kowalczykiewicza w dziedzinie filmu dokumentalnego znajduje również swoje odzwierciedlenie w scenariuszach, które zrealizowano w określonych latach:

• 1994 r. „Przeszłość dźwiękiem zapisana”,
• 1995 r. „Węglem zapisane”,
• 1996 r. „Brunatne cegiełki”,
• 1997 r. „W zgodzie z przyrodą”.

Nagrody i odznaczenia

W życiu Zygmunta Kowalczykiewicza nie brakowało znaczących osiągnięć, które zostały uhonorowane licznymi nagrodami i odznaczeniami. Jego wkład w różne dziedziny, w szczególności w górnictwo i region koniński, został dostrzegany i doceniany przez władze oraz społeczność lokalną.

• złoty Krzyż Zasługi,
• Honorowa Odznaka NOT,
• zasłużony dla górnictwa,
• zasłużony dla województwa konińskiego,
• zasłużony dla Miasta Konina (dwukrotnie),
• zasłużony dla Powiatu Konińskiego,
• Honorowa szpada górnicza i kordzik górniczy oraz stopień honorowy dyrektora górniczego I stopnia.

---

Oceń: Zygmunt Kowalczykiewicz

---