Antoni Czubiński

---

Życiorys

Młodość (1928–1955)

Antoni Czubiński przyszedł na świat 22 listopada 1928 roku w Koninie. Był synem Wincentego Czubińskiego, który był szewcem oraz działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej, i Wiktorii. Jego edukacja rozpoczęła się w rodzinnych stronach, jednak wkrótce przerwał ją wybuch drugiej wojny światowej. W marcu 1942 roku, mając zaledwie niecałe 14 lat, został przymusowo wywieziony do Niemiec do pracy w gospodarstwie rolnym znajdującym się w Westerstede, gdzie przebywał aż do zakończenia konfliktu. Po wojnie kontynuował swoje nauki w szkole podstawowej w Brual-Rhede, zaczynając od klasy piątej.

W 1946 roku powrócił do Polski, odzyskując możliwość kontynuowania nauki. W 1950 roku uzyskał maturę w Liceum Pedagogicznym w Morzysławiu koło Konina, a następnie rozpoczął studia z zakresu historii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie w 1955 roku obronił pracę magisterską pod opieką prof. Kazimierza Piwarskiego.

Praca naukowa i zawodowa

Po ukończeniu studiów, Czubiński spędził dwa lata na aspiranturze na Uniwersytecie Państwowym im. Łomonosowa w Moskwie, jednak to w Poznaniu, w 1959 roku, uzyskał tytuł doktora pod kierunkiem prof. Janusza Pajewskiego. W 1963 roku obronił dysertację habilitacyjną, co zaowocowało nadaniem mu stopnia doktora habilitowanego. W roku 1968 nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1976 roku – profesora zwyczajnego.

Antoni Czubiński przyczynił się znacząco do organizacyjnego rozwoju Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, pełniąc różne role kierownicze, w tym kierownika Zakładu Historii Ruchów Społecznych (1965–1969) oraz Zakładu Historii Niemiec (1969-1979). Pracował również jako dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu w latach 1969-1971. Jako członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, aktywnie uczestniczył w działalności partii, będąc związanym z grupą wspierającą Edwarda Gierka.

W roku 1971 otrzymał przydział dyrektora Instytutu Historii Polskiego Ruchu Robotniczego oraz prorektora Wyższej Szkoły Nauk Społecznych. W tym czasie był redaktorem naczelnym kwartalnika „Z Pola Walki” oraz zarządzał publicacją „Kraj Rad. Lata zmagań i zwycięstw”, która wzbudziła kontrowersje dotyczące oceny kolektywizacji rolnictwa, co doprowadziło do jego usunięcia z uczelni.

Od 1978 do 1990 roku pełnił funkcję dyrektora Instytutu Zachodniego w Poznaniu, będąc także zaangażowanym w działalność UNESCO. Nieprzerwanie był członkiem i wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej Kadr Naukowych, uczestnicząc w licznych projektach badawczych z zakresu polsko-niemieckiej historii. Współpracował z wieloma lokalnymi towarzystwami naukowymi oraz sprawował kierownicze funkcje w redakcjach czasopism naukowych, takich jak „Kwartalnik Historyczny” i „Dziejów Najnowszych”.

W 1971 roku zainicjował wydawanie periodyku poświęconego historią Niemiec, „Studiów Historica Slavo-Germanica”, znajdując się w składzie jego komitetu redakcyjnego z Jerzym Strzelczykiem. W wyniku szeregu kontrowersji dotyczących plagiatu niektórych jego prac, Czubiński zyskał niejednoznaczną reputację w środowisku naukowym.

Po transformacji ustrojowej w Polsce w 1989 roku, zachował lewicowe poglądy i wykazywał sympatię do elit PRL, podkreślając zasługi kraju w kontekście niepodległości. Zmarł w Poznaniu 10 lutego 2003 roku i został pochowany 17 lutego na cmentarzu na Junikowie w Poznaniu.

Uczniowie

Antoni Czubiński, przez czterdzieści lat swojej działalności dydaktyczno-naukowej, miał ogromny wpływ na kształcenie przyszłych specjalistów. Wprowadził do akademickiego świata ponad dwustu magistrów oraz ponad pięćdziesięciu doktorów.

Jego uczniowie oraz bliscy współpracownicy to uznane osobistości. Wśród nich można wymienić:

• prof. Przemysława Hausera,
• prof. Tadeusza Kotłowskiego,
• prof. Michała Musielaka,
• dr hab. Krzysztofa Rzepę,
• prof. Tomasza Schramma,
• prof. Stanisława Sierpowkiego,
• dr Ryszarda Wryka.

Dorobek naukowy

Antoni Czubiński był wybitnym naukowcem, który poświęcił swoje badania historii najnowszej Polski i Niemiec, a także historii powszechnej. W jego pracach obecne były również zagadnienia związane z międzynarodowymi stosunkami politycznymi oraz historią Poznania i Wielkopolski. W ciągu swojej kariery publikował około 40 książek oraz kilka setek artykułów, studiów, rozpraw i recenzji naukowych, co znacząco wzbogaciło polską historiografię.

Jego prace miały wymiar pionierski i wywarły istotny wpływ na rozwój badań historycznych w Polsce. Wśród jego osiągnięć należy wyróżnić publikacje dotyczące podręczników akademickich oraz syntez, które zyskały uznanie w środowisku akademickim. Czubiński był także niezwykle utalentowanym dydaktykiem oraz organizatorem, co potwierdza fakt, że wypromował około 280 magistrów oraz ponad 50 doktorów.

Warto również zaznaczyć, że był autorem haseł w Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego, co świadczy o jego zaangażowaniu w popularyzację wiedzy o historii Polski.

Publikacje

• Kraj Rad. Lata zmagań i zwycięstw, Warszawa (1973),
• Rewolucja 1918–1919 w Niemczech (1977),
• Historia Polski (1989),
• Europa XX wieku. Zarys historii politycznej (1997, wyd. IV 2002),
• Druga wojna światowa 1939–1945 (1999),
• Historia Polski XX wieku (2000, wyd. II 2003),
• Wielkopolska w latach 1918–1939 (2000),
• Historia powszechna XX wieku (2003),
• Historia Polski 1864-2001 (wyd. I 2002).

Odznaczenia

Antoni Czubiński jest osobą, która zyskała wiele znaczących odznaczeń i wyróżnień za swoje „wszechstronne osiągnięcia”. Wśród przyznanych mu nagród znajdują się między innymi: Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Oprócz tego, został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy II klasy, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a także innymi zagranicznymi i regionalnymi odznaczeniami.

Warto również podkreślić, że był laureatem licznych nagród państwowych, resortowych oraz uniwersyteckich. Po jego śmierci, Prezydent RP pośmiertnie uhonorował go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W 1996 roku został wyróżniony statuetką „Dobosz Powstania Wielkopolskiego” za jego wkład w badania naukowe dotyczące powstania wielkopolskiego, a nagroda ta jest przyznawana przez Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919.

Życie prywatne

Antoni Czubiński był mężem Barbary z domu Sikorskiej, z którą dzielił życie i wychowywał dwójkę dzieci: syna Piotra oraz córkę Annę.

W 1974 roku, po powrocie do Poznania z synem, doszło do rozstania z żoną, która pozostała w Warszawie z ich córką. W 1975 roku ożenił się z Barbarą Szulc (1928–1993), która od 1968 roku pracowała na stanowisku administracyjnym w Instytucie Historii UAM. W latach 1972–1989 pełniła funkcję wicedyrektora instytutu ds. administracyjnych.

---

Oceń: Antoni Czubiński

---