W Koninie znajduje się kamienny słup milowy, uznawany za jeden z najstarszych znaków drogowych w Polsce. Datowany na rok 1151, słup ten jest przykładem architektury romańskiej i został ustawiony na dawnej trasie łączącej Kruszwicę z Kaliszem, co miało kluczowe znaczenie dla komunikacji w regionie. Słup milowy wyznaczał kierunki na Szlaku Bursztynowym, łączącym Adriatyk z Bałtykiem.
Kamień znajduje się w odległości około 52 km od obu wspomnianych miast. Początkowo umiejscowiony był w pobliżu zamku konińskiego, a następnie przeniesiony pod narożnik kościoła św. Bartłomieja. Wysokość słupa wynosi około 2,5 metra, a materiał, z którego został wykuty, to piaskowiec.
Na słupie umieszczono łacińską inskrypcję, wyrzeźbioną trzema dystychami, która brzmi:
+ANNO AB INCARNAT[IONE] D[OMI]NI N[OST]RI M.C.L. PRIMO
+IN CALIS HIC MEDIV[M] DE CRVSPVICI FOERE PVNCTV[M]
INDICAT ISTA VIE FORMVLAE IVSTITIE
+QUA[M] FIERI PETR[US] IVSSIT COMES HIC PALATIN[US]
HOC Q[UOQUE] SOLLERT [ER] DIMIDIAVIT IT[ER]
+EIUS VT ESSE MEMOR DIGNETUR Q[U]ISQV[E] VIATOR
CVM PRECE P[RO]PIC[IUM] SOLLICITANDO DEV[M]
Według tłumaczenia autorstwa Krzysztofa Dunin-Wąsowicza, inskrypcja można przetłumaczyć jako:
Roku Wcielenia Pańskiego 1151 do Kalisza z Kruszwicy tu prowadzi punkt, wskazuje to formuła drogi i sprawiedliwości, którą kazał uczynić komes palatyn Piotr. Starannie tę drogę przepołowił, aby był go pamiętny, racz każdy podróżny modlitwą prosić łaskawego Boga.
Pochodzenie tego słupa pozostaje zagadką, a teorie na temat jego urzędowego rodowodu budzą spore kontrowersje. Wspomniana w inskrypcji postać palatyna nie jest znana, chociaż niektórzy, w tym Jan Długosz, łączą ją z Piotrem Włostowicem, fundatorem wielu kościołów. Inne hipotezy wskazują na Piotra Wszeborowica, palatyna Bolesława Kędzierzawego, lub jego ojca, komesa Wszebora, bliskiego Bolesławowi Krzywoustemu.
Warto zauważyć, że słup milowy może stanowić dowód na istnienie w XII wieku w Polsce jurysdykcji drogowej, sprawowanej przez komesa, zarówno w imieniu księcia, jak i na własny rachunek.
Przypisy
- Władysław Kościelniak. Jak budowano kolej kalisko-warszawską. „Kalisia Nowa”, 2007 r.
- Święcki 2010, s. 186.
- Święcki 2010, s. 185–186.
- Piotr Maluśkiewicz: Województwo konińskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 35.
- Słup drogowy w Koninie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 336.
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 72. [dostęp 20.11.2016 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty związane z transportem i komunikacją":
Śluza Pątnów | Konin (stacja kolejowa) | Lądowisko Konin-Szpital | Konin ZachódOceń: Słup drogowy w Koninie