Parafia św. Bartłomieja w Koninie

Zbory

Parafia Świętego Bartłomieja, znajdująca się w malowniczym Koninie, stanowi przykład rzymskokatolickiej wspólnoty religijnej, która z powodzeniem służy mieszkańcom tego regionu. Przynależy do diecezji włocławskiej oraz dekanatu konińskiego I, co podkreśla jej znaczenie w hierarchii kościelnej.

Historia tej parafii sięga XII wieku, co świadczy o jej długiej tradycji oraz aktywnym uczestnictwie w życiu duchowym społeczności lokalnej. Obsługuje ją zespół księży diecezjalnych, którzy troszczą się o potrzeby wiernych oraz organizują różnorodne działania duszpasterskie.

Kościół parafialny znajduje się przy ulicy Kościelnej, co czyni go dostępnym dla wszystkich, którzy pragną uczestniczyć w nabożeństwach oraz innych wydarzeniach religijnych.

Historia parafii

W historii św. Bartłomieja, samodzielna parafia zrodziła się na początku XV wieku. Kościół pod jego wezwaniem, powstały prawdopodobnie w XII wieku, od połowy tegoż stulecia pełnił rolę kościoła filialnego dla parafii św. Piotra i Pawła w Starym Mieście. Prepozytura, która w 1424 roku została ufundowana z kolegium mansjonarzy, uzyskała akty erekcyjne w 1436 lub 1449 roku. Do 1818 roku parafia była częścią archidiecezji gnieźnieńskiej. Co ciekawe, do 1969 roku stanowiła jedyną parafię znajdującą się na lewym brzegu Warty, zachowując przy tym tradycyjny status parafii dziekańskiej.

Pierwszy kościół, datowany na 1100 rok, jak głosi tradycja, był fundowany przez Piotra Dunina, rycerza z czasów Bolesława Krzywoustego — legendarnego twórcę aż 77 kościołów. Świątynia ta niestety uległa zniszczeniu podczas najazdu Krzyżaków w 1331 roku, jednak szybko została odbudowana i rozbudowana w XIV i XV wieku, zyskując tytuł św. Bartłomieja. W tej formie przetrwała do dzisiaj. Najstarszą częścią obecnego kościoła jest zakrystia, kiedyś znana jako kaplica Świętej Trójcy, powstała prawdopodobnie na początku XIII wieku.

Mimo licznych remontów i przebudów, kościół zachował swój pierwotny gotycki charakter, a jego stan nie uległ pogorszeniu w trakcie najnowszych działań wojennych.

Akta wizytacyjne odkrywają, że w bliskiej okolicy istniały także inne świątynie. Dokumenty z lat 1608-1609 przytaczają prepozyturę szpitalną Ducha Świętego, której kościół znajdował się za bramą miejską, oraz kaplicę Świętego Krzyża (oratorium). Wizytator z drugiej połowy XVII wieku potwierdził, że kaplica już nie istnieje, a świątynia Ducha Świętego, znajdująca się w przedmieściach Konina, została zbudowana w 1433 roku. Wizytacja z 1775 roku dostrzegła istnienie tejże świątyni, dodając, że na miejscu dawnej kaplicy Świętego Krzyża stoi figura Ukrzyżowanego. Z kolei akta z 1778 roku informują, że kościół Ducha Świętego mieści się w sąsiedztwie klasztoru reformackiego.

Wizytacje z lat 1790-1791 wykazały, że prepozytura została założona przed 1491 rokiem, a kaplica Świętego Krzyża, z przykrością, przestała istnieć na skutek pożaru.

Kościół św. Bartłomieja

Kościół św. Bartłomieja, którego obecna forma jest przykładem gotyckiej architektury, wyróżnia się budowlą wzniesioną z cegły, przy czym w najstarszych częściach murów można zauważyć bloki z piaskowca. Jest to budynek oszkarpowany, trzynawowy, a jego prezbiterium jest niższe od głównej nawy, trójbocznie zamknięte. Ponadto, dach nad nawami bocznymi ma formę pulpitową, podczas gdy dla nawy głównej, prezbiterium oraz kaplicy gotyckiej zastosowano dach dwuspadowy. Wschodni szczyt nawy wieńczy sygnaturka.

Od północnej strony świątyni przylega zakrystia, która pierwotnie była kaplicą Świętej Trójcy, jak również kruchta – obie te części dobudowane w czasie generalnego remontu w lat 1866–1872. Natomiast od strony południowej, w okolicy prezbiterium, zlokalizowana jest kaplica Przemienienia Pańskiego stylu gotyckiego oraz renesansowa kaplica, która przyjęła plan zbliżony do kwadratu i jest zwieńczona ośmioboczną kopułką z latarnią. Kaplica ta została ufundowana w 1607 roku przez Jana Zemełkę, doktora medycyny i filozofii, a także obywatela Konina. Wmurowana w zewnętrzną ścianę kaplicy znajduje się tablica fundacyjna z 1595 r. oraz niewielkie epitafium dedykowane dwóm księżom mansjonarzom z końca XVIII wieku, na którym widnieje herb Konina.

Fasada frontowa kościoła, zamykająca się w szczycie o falistej linii barokowej, jest ozdobiona wnękami. Wyróżnia się ostrołukowym portalem, a w drzwiach kościoła zachowały się dwie piętnastowieczne kołatki w kształcie lwich głów, wykonane z brązu. Znajdująca się po prawej stronie świątyni niewysoka półokrągła baszta posiada otwory strzelnicze. Ponadto, w północnej skarpie kościoła umieszczono tablicę z krzyżem milowym. W gotyckiej kropielnicy z kamienia w kształcie kielicha, umiejscowionej w kruchcie, również można dostrzec elementy historyczne świątyni.

Prezbiterium, zamknięte trójbocznie, oświetlone jest oknami w formie ostrołukowej. Wewnątrz dostrzec można renesansowe stalle z 1604 roku, które charakteryzują się bogatą rzeźbą oraz intarsjami z motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Nawy boczne łączą się z nawy główną poprzez arkady filarowe w kształcie ostrołukowym. Sklepienie w głównej nawie oraz prezbiterium jest gwiaździste, nawy boczne mają siatkowe sklepienia, a w kaplicy Przemienienia znajdują się krzyżowo-żebrowe sklepienia, zaś kaplica Zemełki zdobiona jest niewysoką kopułką.

W latach 1904-1910 wnętrze kościoła zdobiło dzieło Eligiusza Niewiadomskiego, które zostało odświeżone w latach 1964-1967. Ołtarz główny, wyróżniający się stylem neogotyckim, powstał w 1911 roku. W kaplicy Przemienienia oraz w nawach bocznych umieszczono ołtarze barokowe z połowy XVIII wieku, podczas gdy w kaplicy Zemełki znajduje się ołtarz rokokowy. Dodatkowo w kościele można podziwiać późnobarokowy prospekt organowy z około 1700 roku oraz ambonę datowaną na 1885 rok. W prezbiterium znajduje się również nagrobek Stanisława Przyjemskiego (†1595), starosty konińskiego, z marmuru i piaskowca przedstawiający postać rycerza w zbroi. U góry kartusza widnieje portret trumienny nieznanego z imienia Przyjemskiego z XVII wieku.

W kaplicy Przemienienia można zobaczyć przyścienny marmurowy nagrobek Krzysztofa Przyjemskiego (†1611). Natomiast w kaplicy Zemeliusza wyróżnia się gotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z początków XVI wieku oraz epitafium barokowe z płaskorzeźbą fundatora. Nad wejściem do kruchty, w nawie północnej, wisi osiemnastowieczny krucyfiks rokokowy. Warto również wspomnieć o kielichach z 1536 oraz 1694 roku, które znajdują się na cmentarzu przykościelnym. ten cmentarz posiada historię sięgającą roku 1818 oraz można tam znaleźć stary romański słup kamienny, wzniesiony około połowy XII wieku przez Piotra Dunina w celu oznaczenia połowy drogi pomiędzy Kaliszem a Kruszwicą. Otoczenie kościoła wzbogacają także krzyże oraz figury przydrożne, takie jak Krzyż o. Tarejwy na Wale czy kapliczna Matki Bożej, która jest usytuowana przy ul. Zagórowskiej.

Proboszczowie

W historii parafii św. Bartłomieja w Koninie na przestrzeni lat pełnili służbę różni proboszczowie, którzy przyczynili się do rozwoju wspólnoty lokalnej. Oto lista najważniejszych postaci:

  • ks. prałat dr Tomasz Michalski (od 2009),
  • ks. prałat Zdzisław Ossowski (1994–2009),
  • ks. kan. Jan Trzaskowski (1980–1994),
  • ks. Józef Balcerczyk (1958–1980),
  • ks. Franciszek Cieślak (1950–1958),
  • ks. Władysław Mirski (1949–1950),
  • ks. Stanisław Perliński (1946–1949),
  • ks. Franciszek Cieślak (1945–1946),
  • ks. Jan Kabata (1926–1941),
  • ks. Józef Magott (1922–1926),
  • ks. Stanisław Szabelski (1918–1922),
  • ks. Włodzimierz Jasiński (1914–1918),
  • ks. Antoni Keller (1910–1914),
  • ks. Feliks Mikulski (1905–1910),
  • ks. Władysław Jankowski (1898–1905),
  • ks. Piotr Bogucki (1861–1898).

Oceń: Parafia św. Bartłomieja w Koninie

★★★★★
Średnia ocena:4.9 Liczba ocen:13